
Lise Öğrencileri İçin Kariyer Planlaması
Lise Öğrencileri İçin Kariyer Planlaması
Lise, üniversite için seçilecek alanın belirlendiği ön hazırlık dönemi, bu sürecin iyi değerlendirilmesi kariyer yolunda zaman kazandırıyor. Üniversite sınavına hazırlık 9.sınıftan itibaren başlamışken , seçilecek üniversite ve bölüm için çıkılacak yolculukta, öğrencilerde ki kafa karışıklığının, (90’lı yıllarda sınava girmiş ve üniversite okumuş birisi olarak) hala aynı olduğunu görmek açıkçası beni düşündürüyor. Sosyal medyada , internetde sayısız bilgi olmasına rağmen bir çok öğrenci meslekleri aynen bizim zamanımızda olduğu gibi bilmiyorlar. Belki bu durumu bundan 10 yıl ve öncesi dönemde , kendimiz için açıklayacak sebeplerimiz daha makulken METAVERSE’de yaşayacağız artık diye heyecanlandığımız bu dönemde biraz irdelemek gerektiğini düşünüyorum.
İşte bu yüzden bu konuda biraz araştırma yaptım . Lise öğrencileri için kariyer değerlendirme seçenekleri ile ilgili bilgileri bulacağınız çeşitli makalelerden derlediğim seçkileri, keyifle okumanızı dilerim.
Lise Öğrencileri için Kariyer Değerlendirmesi
Üniversite maliyetleri artmaya devam ederken, Üniversiteye başlayacak öğrencilerin gelecekteki kariyer hedefleriyle uyumlu bir ana dal seçmeleri önemlidir. Öğretmenlerin, öğrencilerin ve ebeveynlerin üniversite yolculuğuna hazırlanmalarını sağlamanın yollarından biri de kariyer değerlendirmelerinden yararlanmaktır.
Kariyer değerlendirmesi nedir?
Kariyer değerlendirmesi, temel olarak lise öğrencileri için bir Mesleki Yönelim testidir. Hangi ana dalların ve yan dalların tercihlerine ve hedeflerine uygun olduğunu belirlemelerine yardımcı olur. Bu testler genellikle çoktan seçmeli sorulardan oluşur ve bir öğrencinin kariyerine başlarken kişiliğinin, hedeflerinin, fikirlerinin ve değerlerinin dikkate alınmasını sağlamak için tasarlanmıştır.
Bu uygulanan testler , öğrencilerin, sadece okulda değil aynı zamanda iş ve sosyal hayatında da başarılı olmak için ihtiyaç duydukları bilgi ve becerilerin neler olduğunu öğrenmelerini sağlar. Bu değerlendirme, öğrencilerin en üst düzey yeteneklerini ve sosyal becerilerini, bunları zaman içinde nasıl geliştirilebileceğini ve hangi istihdam ve kariyer fırsatlarının kendilerine en uygun olduğunu belirler.
Öğrencinin gelecekte ne yapmak isteyeceğine karar vermesine yardımcı olmak için, hoşlandığı ve hoşlanmadığı konuları değerlendirmesi , kariyer planlaması yaparken onun için anahtar olacaktır. Testin amacı, öğrenciye hangi işi yapmak istediğine dair daha net bir çıktı vermek ve süreçte onları daha fazla motive etmeye yardımcı olmaktır.
Lise öğrencileri için kariyer değerlendirmesinin sadece bir rehberlik şekli olduğuna dikkat etmek önemlidir.
Öğrenciniz, güçlü ve geliştirilmesi gereken alanlarını fark ederek, yalnızca bugün nerede olduğunu değil, gelecekte de kendini nasıl geliştirebileceğini öğrenir.
Lise öğrencileri için kariyer planlamasının neden gerekli olduğuna genel bir bakış?
Doğru mesleği seçmek göründüğü kadar basit değildir. Esas olarak lisede, öğrencilerin ve ebeveynlerin bir çoğu , üniversiteyi bitirdikten sonra iş olanaklarının neler olabileceğini bile düşünmeden, geçerliliğini koruyan 10 yada 20 meslek grubunun içinden en iyi üniversiteyi ve bölümü bulmaya odaklanır. İşte gelecekteki kariyeriniz hakkında bir fikre sahip olmak, bir lise öğrencisi olarak size zengin bir üniversite ve bölüm seçeneği sunar.
Her çocuk kariyeri hakkında düşünmeye yedi yaşından itibaren başlar, ancak lisede meslek grupları hakkında daha fazla şey keşfetmeye başlar. Seçeceği üniversite hakkında herhangi bir karar vermeden önce, bir lise öğrencisinin kariyer planları yapması ve gelecekte nereye gitmek istediğini netleştirmesi önemlidir.
Kariyer planına sahip olmak, daha fazla odaklanmanızı sağlar, kendiniz hakkında bilgi edinmenize yardımcı olur, endüstrinin nasıl çalıştığına ve belirli bir sektöre girmek için gereken becerilere ilişkin fikirler sunar.
Lise dönemi, gelecekteki hedefinize ulaşmak için gerekli olan zayıf ve güçlü yönlerinizin, becerilerinizin ve bilginizin farkında olmanızı sağladığı için kariyer planlamanıza başlamak için en iyi zamandır.
Bir lise öğrencisi üniversiteye adım attığında, zamanını ve kendi kazandığı parasını ya da ebeveyninin parasını, kariyer hedeflerine ulaşmak için harcamaya başlar. Bu nedenle, zaman ve parayı doğru kullanmak adına önceden çizilmiş bir yol haritası tasarrufu sağlar.
Çok az insan ne yapmak istediğini ve gelecekte kendini nerede gördüğünü bilen net bir zihinle doğar. Özellikle lise dönemine kadar çoğu öğrenci, hayatlarında neyi başarmak istediklerinin farkında değildir, bu yüzden hayatınızda gerçek anlam ve amaca sahip olmanız için bir şeyler planlamak önemlidir.
Bugün birçok lise öğrencisi, bir kariyer veya üniversite seçerken ilgi alanlarına güveniyor. İlgi alanlarınızı, becerilerinizi ve akademik başarınızı bilmek, kariyer planlama aşamasında size çok yardımcı olabilir. Bununla birlikte, daha etkili bir planı somutlaştırmanıza yardımcı olabilecek başka adımlar da var.
Lise öğrencileri için kariyer planlaması neden önemlidir?
Öğrencilerin çoğu 9.sınıfa başladıktan sonra geleceklerinin neler getirebileceğini düşünmeye ve farklı kariyer seçeneklerini keşfetmeye başlar. Bazıları yoldan emin olmadıkları için rehberliğe ihtiyaç duyar. Kariyer planlaması; öğrencilerin gelecekleri için en iyi kariyer yolunu belirlemelerine yardımcı olan, güçlü yönlerini, becerilerini ve ilgi alanlarını belirlemelerini sağlar.
İlkokuldan itibaren, öğrencilere büyüyünce ne olmak istedikleri sorulur. Lise’ye gelince de devam eden bu soruların cevapları artık bu dönemde daha fazla önem kazanmaya başlar. Öğrencilerin çoğu, bu soruya ,öğretmenlerinden, ebeveynlerinden veya arkadaş grubundan öğrendiklerine (bir kariyer hakkında) dayanarak cevap verir. Fakat kafası fazlası ile karışık olan azımsanmayacak bir öğrenci grubu olduğunu da unutmamak gerekir.
Farklı anketlerin istatistik sonuçlarına göre; Öğrencilerin %52’si, doğru kariyer seçeneğini ancak mezun olduktan sonra buluyor. Başladığı üniversiteyi bitirmeyen, bölüm ve şehir değişikliği yapan öğrenci sayısı gün geçtikçe artıyor. Bunun temelinde derinlemesine yapılmayan kariyer planlaması geliyor. Gerçekte lise, doğru kariyer planını yapmak için en iyi zamandır, böylece plana bağlı olarak öğrenci doğru kurslara katılabilir, doğru eğitimi alabilir ve istenen sektöre girmesine yardımcı olabilecek doğru becerileri geliştirebilir.
Lisede, öğrenciler farklı kariyer seçeneklerini öğrenmeye ve keşfetmeye başladıklarında, çoğu zaman fikirlerini birden çok kez değiştirebilirler. Öğrencinin kendisini tek bir kariyerle sınırlaması iyi bir seçim değildir. Çünkü lise, farklı meslekleri göreceği, farklı sektörler hakkında çeşitli bilgiler öğrenebileceği ve çok daha fazlasını yapabileceği bir zamandır.
Yani lisede, her öğrenci kariyerinde neyi başarmak istediğini araştırmalıdır. Bu aşamada öğrenciler yeni şeyler öğrenmeye daha meraklıdır ve farklı meslek ve sektörleri araştırmak onları gelecek hedefleri konusunda daha meraklı olmaya teşvik eder.
Aşağıda, lise öğrencileri için kariyer planlamasının , bazı önemli nedenlerini vurgulayacağız;
Kariyer planlaması; Öğrencilerin, güçlü yönlerini belirlemelerine ve bunlardan yararlanmalarına olanak tanır.
Güçlü yönlerinin farkında olan öğrencilerin, gelecekleri için doğru kariyeri seçme konusunda daha akıllıca kararlar verme olasılıkları daha yüksektir. Güçlü yönleriniz hakkında daha fazla bilgi edinmek, hangi konuda iyi olduğunuzu ve geleceğiniz için hangi kariyer seçeneğinin uygun olabileceğini anlamanıza olanak tanır.
Gücünüz hakkında daha fazla şey öğrenmeye başladığınızda, geliştirilmesi gereken alanlarınızla da karşılaşacağınız bir zaman olacaktır. Gelişime açık yönünüzü bilmek ve geliştirmeye çalışmak geleceğinizi daha parlak ve verimli hale getirecektir. Ancak, zayıflığınızı iyileştirmeye odaklanmanın ana stratejiniz olmaması gerektiğini unutmayın, bunun yerine gücünüzü artırmaya odaklanabilirsiniz.
Çoğu lise öğrencisi, meslek seçimini son yıla, aldığı puana göre belirleme eğilimindedir. Bununla birlikte erken dönemde alınan danışmanlık , yapılandırılmış bir kariyer planını da beraberinde getirir.
Kariyer Planlaması; Öğrencilerin, doğru yönde, doğru kararlar almalarına olanak tanır.
Bugün en tartışmalı ifadelerden biri, öğrencilerin neden doğru üniversiteye ve işe giremedikleri üzerinedir. Cevap; Lise öğrencilerinin çoğunun, kariyer kararlarını, ya ebeveynine , ya arkadaşına ya bir tavsiyeye ya da kazanacağı maaş’a bakarak verdiğidir.
Gerçekte, üniversite basamak , iş hayatı hedeftir ve başarı tesadüfen gelmez. Başarılı bir kariyere sahip olmak için nereye gitmek istediğinizi ve hangi sektörde çalışmayı seveceğinizi bilmeniz gerekir. Planınızın farkında olduğunuzda, uzun vadeli hedefinize ulaşmanıza yardımcı olacak becerileri geliştirmek için çalışmaya başlayabilirsiniz.
Örneğin, 9. sınıftaysanız ve Yeminli Mali Müşavir olarak bir kariyer planlamayı düşünüyorsanız, nihai hedefinize ulaşmak için hangi adımları atmanız gerektiğini bilmeniz gerekir. 10. – 11. ve 12. sınıfa geldiğinizde, hangi derslere daha fazla odaklanmanız ve Y.M.M. olmak için hangi sınavlara hak kazanmanız gerektiğini araştırıyor olmanız ya da size bu konuda destek olacak birilerine ulaşıyor olmanız gerekecektir.
Önceden belirlenmiş bir kariyer planınız olduğunda, doğru yönde doğru adımları atmaya daha yatkın olacaksınız. Çoğu insan, yaşamında veya kariyerinde başarısız olduğunda başkalarını suçlar. Ancak doğru kariyer planıyla, işler planladığınız gibi gitmese bile başkalarını suçlama olasılığınız azalır ve hatalarınızı iyileştirmeye odaklanırsınız.
Bir öğrenci, geleceği için nasıl etkili bir kariyer planı oluşturabilir?
- Kendisi hakkında bilgi edinsin.
- Öz değerlendirme yapsın.
- Olası kariyer seçeneklerini belirlesin.
- Meslek seçeneklerini araştırsın.
- Staja katılsın.
- Yaz Yarı Zamanlı çalışma
İstediğiniz sektörde deneyim kazanmanın bir başka yolu da yaz tatillerinde staj yapmaktır. Ücretli staj yapmak zor gelebilir, ancak sektör hakkında önceden bilgi sahibiyseniz para kazanmanın yanı sıra deneyim kazanmanıza da yardımcı olacak ücretli bir yarı zamanlı iş de çalışmak , iş hayatı ile ilgili bir fikir verebilir. Belki her yaz tatilinizde değil ama 1 yada 2 yaz çalışmak, çeşitli endüstrilere katılmak ve keşfetmek için en iyi zamandır.
- Diğer etkinliklere katılmak
Okulunuzda, kariyer yolculuğunuza destek olabilecek başka etkinliklere de katılabilirsiniz. Örneğin, münazara yarışmalarına katılmak, bir proje de görev almak, bir takıma liderlik etmek , uluslar arası sosyal sorumluluk projelerinde görev almak , Topluluk hizmeti ve liderliği içeren gruplara katılmak, kariyer hedefinize katkıda bulunacaktır. Bu tür etkinliklere katılarak kişisel becerilerinizi geliştirebilirsiniz.
Bunun dışında olimpiyatlar gibi akademik yarışmalara, kompozisyon yazma yarışmalarına , Dil sınavlarına ve daha pek çok şeye katılabilirsiniz. Yerel STK’larda ve kurumsal alanlarda gönüllü olmak, gelecekteki özgeçmişinizi zenginleştiren faaliyetler arasındadır.
Öğrencinin Ortaokul ve Lise sürecinde dahil olduğu akademik veya sanat, spor , sosyal projeler zengin bir portfolyo hazırlaması için zemin oluşturacaktır. Zengin bir portfolyo , yurtdışında üniversite kabulünde yada iş hayatında başvurularda tercih edilme sebeplerinden birisi olacaktır.
Öğrencinin akademik başarısı ile kariyer başarısı arasında bir ilişki var mıdır?
Kuşkusuz bir öğrencinin kariyer ilgisi ve akademik başarısı örtüşür, bazen akademik başarı, öğrencilerin doğru kariyer yolunu belirlemesine yardımcı olurken, akademik başarının kariyer başarısı ile uyuşmadığı zamanlar da vardır.
Örneğin, bir öğrenci belirli bir beceride veya konuda iyi bir başarı elde etmiş olabilir, ancak bunu bir kariyer hedefi olarak seçme konusunda heyecan duymaz. Öte yandan, bir öğrenci belirli bir alan veya endüstri veya konuyla ilgilenebilir, ancak bu konuda çok az beceri veya bilgiye sahip olabilir.
Bir kariyer planı yaparken öğrenciler hem becerilere hem de ilgi alanlarına odaklanmalıdır. Becerilerin belirli bir süre içinde geliştirilebileceğini unutmayın, ancak ilginiz kariyer seçeneklerinizle ilgili olmalıdır. İnsanlar çoğu zaman kendilerini heyecanlandırmayan ve kendilerini tatmin etmeyen bir sektörde iş yaparlar.
Lise öğrencilerinin çoğu, belirli bir sektöre girmek için gereken becerilerde kendilerini yeterli görmeyebilirler. Öğrencilerin ilgilerini, sahip oldukları becerilerden daha güçlü bulacakları çok açık, ancak hangi sektöre girmek istediğinize karar verdiğinizde gereken beceriler geliştirilebilir. Doğru kariyer planını yapmak için ilgi alanlarınızın ötesine geçin ve bu becerileri gerçekleştirip gerçekleştiremeyeceğinizi kontrol edin.
Lise öğrencisinin, ilgi alanları üniversite bölümleriyle tutarlı mı?
Biliyorsunuz sadece bizde değil, bütün dünyada üniversite sınavları sıralama sınavıdır. Özellikle bizde YKS sonucunda ilk 50bine girmişse bir öğrenci , üniversite tercihi yaparken kariyer seçenekleri fazla olduğu için hedeflerine ulaşma konusunda , güven duygusu içindedir. Ancak, nedense arzu ettikleri bölüme girdikten sonra ilgilerini kaybetmeye başlarlar.
Araştırmacılar, ilgi alanlarına aşina olan ve ilgilerini üniversite bölümleriyle tutarlı tutan öğrencilerin daha yapılandırılmış kariyer hedeflerine sahip olma ihtimalinin yüksek olduğunu söylüyor. Aynı şey iş hayatı için de geçerli. Öğrencilerin ilgi alanları ile tutarlı olduğu halde bir şekilde seçtikleri kariyer seçeneğinin, mevcut ve gelecekteki işgücü talepleri nedeniyle popüler olmadığı zamanlar vardır. Örneğin; öğrencilerin çoğu Yapay zeka, Mühendislik, Finans, Eczacılık, Diş hekimi , Tıp, Hukuk, Psikoloji gibi mesleklere katılmayı tercih ediyor ama ne yazık ki aynı amaç için çalışan kalabalık nedeniyle talepler nispeten daha az ,oysa tarım, hemşirelik, tasarım, nanoteknoloji yada ara teknik personel yetiştiren bölümlerden mezun olanlar için, taleplerin yüksek, ancak iş arayanların daha az olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü mesleklerin popüler olması ve toplumda kabul görmesi, malesef kriter sıralamasında oldukça yukarılarda yer alıyor.
Çözüm;
Lise, kariyer planlamasına başlamak için en önemli zamanlardan biri olarak kabul edilir. Bir lise öğrencisinin farklı sektörleri keşfederek kariyer planlarına nasıl başlayabileceğine dair tüm ipuçlarını yukarıda listeledik. Lise, öğrencilerin farklı endüstrileri tanıma konusunda daha fazla merak duydukları zamandır. Bu konuda bilinçliliği yüksek bir öğrenci zamanını doğru planlayarak , geleceği için şimdiden yatırım yapmaya başlamalıdır.